Biblioteka miejscem spotkań wielu kultur

Projekt realizowany był w latach 2013-2014 przez FRSI w partnerstwie z sześcioma bibliotekami norweskimi: Biblioteką Wielojęzyczną w Oslo, Biblioteką Okręgową w Buskerud, Biblioteką Okręgową w Hordaland, Biblioteką Okręgową w Oppland, Biblioteką Publiczną w Bergen oraz Biblioteką Publiczną w Trondheim. Wzięły w nim udział 4 biblioteki wojewódzkie, 9 bibliotek powiatowych (lub pełniących ich funkcje) oraz 36 bibliotek miejskich i gminnych z czterech województw: małopolskiego, opolskiego, pomorskiego oraz warmińsko-mazurskiego.

Najważniejsze działania:

• cykl szkoleń dla ok. 200 osób reprezentujących biblioteki, lokalne organizacje pozarządowe i mniejszości kulturowe (w tym m.in.: warsztat antydyskryminacyjny, szkolenia dotyczące analizy i diagnozy otoczenia pod kątem wielokulturowości, organizowania i promocji wielokulturowych działań oraz tworzenia planu działań wielokulturowych w bibliotece);
• opracowanie trzyletnich planów działań wielokulturowych i ich wdrażanie przez biblioteki (w 68 miejscowościach zrealizowanych zostało ponad 300 działań wielokulturowych, w których łącznie wzięło udział ponad 25 tysięcy osób);
• pięć małych projektów polsko-norweskich, w ramach których m.in. odbyły się dwie wizyty polskich bibliotekarek i bibliotekarzy w norweskich bibliotekach oraz pięć wizyt norweskich bibliotekarek i bibliotekarzy w polskich bibliotekach;
• opracowanie modelu wielokulturowej biblioteki i wydanie publikacji „Wielokulturowa biblioteka”;
• konferencje w Gdańsku, Olsztynie oraz Opolu (łącznie dla ok. 250 osób), prezentujące działania bibliotek realizowane w ramach projektu oraz promujące szerzej model wielokulturowej biblioteki.

Publikacja „Wielokulturowa biblioteka”

Wielokulturowa biblioteka nie jest pomysłem nowym. Manifest mówiący o konieczności dostosowania tej instytucji do potrzeb wciąż zmieniającego się, różnorodnego społeczeństwa ogłosiła w 2006 r. Międzynarodowa Federacja Stowarzyszeń i Instytucji Bibliotekarskich (IFLA)2. Biblioteki z krajów o dużej liczbie imigrantów już od lat rozwijają specjalistyczne usługi wielojęzyczne – przykładem mogą być tu zwłaszcza biblioteki norweskie, które w trakcie projektu wspierały nas swoją ekspercką wiedzą w tym zakresie3. Co oczywiste, także wiele polskich bibliotek podejmuje rozmaite działania promujące dorobek i tradycje mniejszości czy upowszechniające informacje o kulturach innych państw.

Realizacja projektu utwierdziła nas w przekonaniu, że biblioteka to miejsce służące szerzeniu idei tolerancji, zachęcające do dialogu, czerpiące z różnorodności. Przekonaliśmy się również, że wielokulturowość może być tematem z jednej strony pasjonującym, z drugiej – także trudnym. Wiemy o tym dzięki doświadczeniom bibliotekarek i bibliotekarzy, którzy dzielili się swoimi sukcesami, ale też obawami i trudnościami, jakie napotykali, prowadząc działania w swoich społecznościach. Im głębiej wchodziliśmy (i my, i bibliotekarze) w temat
wielokulturowości, tym więcej widzieliśmy wyzwań, ale też większą mieliśmy motywację do pracy.

W ramach projektu opracowaliśmy publikację pt. „Wielokulturowa biblioteka”. Opisaliśmy w niej model wielokulturowej biblioteki oraz wskazówki – krok po kroku – jak go wdrożyć. Przedstawiliśmy też dobre praktyki wielokulturowych działań, prowadzonych przez biblioteki polskie i norweskie, które mogą być inspiracją dla innych instytucji, chcących rozpocząć pracę w tym obszarze.

Projekt „Biblioteka miejscem spotkań wielu kultur” był finansowany z funduszy EOG, pochodzących z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii, oraz środków krajowych. Projekt zrealizowany jest przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. Wkład własny zapewniły Polsko-Amerykańska Fundacja Wolności oraz Biblioteka Narodowa Norwegii.