Pamiętnik dziecka migrującego

Scenariusz przygotowany w ramach realizacji zadania "Ogólnopolski kongres bibliotek: Włącz różnorodność!" – propozycja działań dla bibliotek (i nie tylko), pracujących z lokalnymi społecznościami.

Działanie jest skierowane do:

  • dzieci i młodzieży przygotowujących się do migracji, a także ich rodziców i opiekunów – obecność rodziców lub opiekunów jest wskazana dla mniejszych dzieci (będą potrzebowały pomocy technicznej, a także asystowania im podczas realizacji zadania).
  • dzieci i młodzieży, dla których ta metoda jest pomocą w poszukiwaniu swojej tożsamości kulturowej (wskazana obecność rodziców i opiekunów jw.).

Wielkość grupy: do 20 osób

Czas przygotowania i czas realizacji działania    

Działanie może zostać zrealizowane podczas jednego spotkania (gdy możliwe jest wcześniejsze podanie instrukcji i osoby uczestniczące przynoszą gotowe zdjęcia – Działanie 1) lub podczas dwóch spotkań (proponowane szczególnie podczas realizacji Działania 2).

Czas realizacji Działania 1: min. 1 godzina, max. 1 godzina 50 minut
Czas realizacji Działania 2: min. 1 godzina 35 minut, max. 2 godziny 15 minut

Cele    

Działanie 1: Stworzenie pamiętnika, składającego się ze zdjęć miejsc i osób z otoczenia dziecka/młodej osoby, który będzie przypominał o ulubionych miejscach i osobach (a także będzie dokumentem o przeszłości), gdy dziecko/młoda osoba zmieni miejsce zamieszkania.

Działanie 2: Stworzenie pamiętnika, który będzie dokumentem przeszłości kulturowej dziecka i jego rodziny.

Metoda: opis kolejnych kroków do wykonania     

Działanie 1:

1. Wprowadzenie do tematu – czym jest pamiętnik i jaki jest jego cel (będzie go można zabrać ze sobą do nowego miejsca zamieszkania jako wspomnienie oraz pokazać go innym osobom) (10 min.).
2. Rozmowa z grupą dzieci/młodzieży na temat ulubionych i ważnych dla nich miejsc i osób (20 min.).
3. Przygotowanie listy miejsc i planu odwiedzenia ich, a także listy osób, których zdjęcia dzieci/młode osoby chciałyby zamieścić w pamiętniku (20 min.).

Wprowadzenie do tematu może odbyć się w formie spotkania lub poprzez wcześniejsze przekazanie (np. rodzicom i opiekunom) instrukcji obejmującej punkty 2 i 3 oraz zapowiadającej punkt 4. Jeśli biblioteka nie może ponieść kosztów materiałów potrzebnych do wykonania pamiętnika, należy poprosić rodziców i opiekunów o to, aby zapewnili odpowiednie materiały dla swojego dziecka (zeszyt, pocztówki, klej, a także zdjęcia ważnych dla nich miejsc i osób itp.).

4. Spotkanie, podczas którego uczestnicy i uczestniczki przygotują swoje pamiętniki – naklejanie zdjęć, pocztówek i innych materiałów oraz opisanie tego, co się na nich znajduje (45 min.).
5. Prezentacja gotowych pamiętników (15 min.).

Działanie 2: 

W tym działaniu ważna jest dla osób uczestniczących wcześniejsza rozmowa z członkami rodziny, zdobycie wiedzy o miejscu pochodzenia oraz rodzinnych zwyczajach czy tradycjach (np. o tradycyjnych potrawach z domu dziadka czy babci). W tym działaniu do zilustrowania informacji o rodzinie można również skorzystać z materiałów książkowych i Internetu.

1. Wprowadzenie do tematu – czym jest pamiętnik i jaki jest jego cel (stworzenie zapisu korzeni kulturowych dziecka/młodej osoby ) (20 min.).
2. Rozmowa z osobami uczestniczącymi na następujące tematy:

  • miejsce pochodzenia rodziny i tożsamość kulturowa – czym są i jak wpływają na to, kim jesteśmy i jakie zwyczaje pielęgnujemy;
  • zwyczaje, rytuały i symbole kulturowe – czym są i jaki mają wpływ na to, czym się różnimy od innych? (20 min.).

Wprowadzenie do tematu (punkty 1 i 2) może odbyć się poprzez wcześniejsze przekazanie instrukcji z prośbą o rozmowę z rodzicami, opiekunami i innymi osobami z rodziny. Dzięki temu dzieci i młodzież przygotują na warsztat:

  • informacje, skąd pochodzą ich rodziny, jakie wiążą się z tym historie i miejsca, wycinek mapy,
  • kopie zdjęć z albumu rodzinnego oraz współczesne zdjęcia członków rodziny,
  • zdjęcia/obrazki ważnych dla rodziny przedmiotów,
  • teksty piosenek, przyśpiewek czy powiedzonek powtarzanych w rodzinie,
  • przepisy na potrawy, które przygotowuje się w rodzinie (np. z historią pochodzenia potrawy w danej rodzinie).

Jeśli biblioteka nie może ponieść kosztów materiałów potrzebnych do wykonania pamiętnika, należy poprosić rodziców i opiekunów o to, aby zapewnili swoim dzieciom także zeszyt, pocztówki, klej itp.

3. Przygotowanie z osobami uczestniczącymi w spotkaniu planu pracy, uwzględniającego informacje i materiały, które przyniosły osoby uczestniczące; obejrzenie przyniesionych materiałów (15 min.).
4. Znalezienie symboli kulturowych miejsca zamieszkania lub pochodzenia członków rodzin dzieci/młodzieży uczestniczących w warsztacie – jeśli nie zostały one przekazane przez rodziców lub opiekunów, można poszukać ich w Internecie (20 min.).
5. Przygotowywanie pamiętników – naklejanie zdjęć oraz przygotowanych wcześniej czy znalezionych podczas warsztatu materiałów oraz opisanie, co się na nich znajduje (45 min.).
6. Prezentacja gotowych pamiętników (15 min.).

Potrzebne materiały

  • Kartki papieru przygotowane do sporządzenia listy miejsc/osób (na etapie przygotowania do warsztatu).
  • Pocztówki lub zdjęcia z miejscowości i okolic.
  • Zeszyty, do których uczestnicy i uczestniczki będą wklejać zrobione wcześniej zdjęcia i przygotowane materiały oraz opisywać je.
  • Klej do papieru.
  • Długopisy i flamastry.

Osoba prowadząca    

  • Posiada wiedzę nt. tożsamości kulturowej i jej znaczenia dla rodziny.
  • Posiada wiedzę, czym są zwyczaje, rytuały i symbole kulturowe.

Źródła wiedzy, materiałów i inspiracji   

P. Boski, Kulturowe ramy zachowań społecznych, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2009, s. 473-490, 554-559;
W. Burszta, Antropologia kultury, Poznań: Wydawnictwo Zysk i S-ka, 2006;
M. Kujawska, I. Skórzyńska, G. Teusz, Rodzina. Tożsamość. Pamięć, Poznań: Wyższa Szkoła Nauk Humanistycznych i Dziennikarstwa, 2009;
J. Kubitsky, Psychologia migracji, Warszawa: Wydawnictwo Difin,2012 s. 30-32;

Rekomendacje     

Podczas przygotowań do warsztatu warto zaangażować rodziny uczestników i uczestniczek. Bez wsparcia rodziców, opiekunów, dziadków i babć dzieci/młode osoby będą miały trudność z wykonaniem zadania.

Podczas prezentacji gotowych pamiętników warto przypomnieć, że są one wspomnieniem, zapisem przeszłości, ale mogą być też traktowane jako sposób na przedstawienie się dziecka/młodej osoby w nowym środowisku.

Dla mniejszych dzieci, które np. idą do nowego przedszkola, może to być coś, co zabiorą ze sobą – jak ulubioną maskotkę – i będą do tego wracać w chwili smutku, tęsknoty za kimś z rodziny.

Autorka scenariusza: Anna Jurek / Centrum Pomocy Rodzinie przy Polish Psychologists’ Association

Scenariusz przygotowany w ramach realizacji zadania „Ogólnopolski kongres bibliotek: Włącz różnorodność!”. Propozycja działania do realizacji w bibliotece (i nie tylko).


Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura – Interwencje 2015. Wkład własny ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności – „Wspieranie Programu Rozwoju Bibliotek 2015”.