Wyniki konkursu „Biblioteka dla środowiska i klimatu”

Zadanie konkursowe polegało na przygotowaniu opisów dobrych praktyk (warsztatów, zajęć, projektów, rozwiązań organizacyjnych itp.), zrealizowanych dotychczas przez bibliotekę, których tematyka dotyczyła takich zagadnień, jak: ekologia, zrównoważony rozwój, ochrona środowiska, kryzys klimatyczny itp.

Otrzymaliśmy 53 zgłoszenia – serdecznie za nie dziękujemy! Pokazują one, jak wiele zróżnicowanych działań proekologicznych prowadzą biblioteki i jak bardzo są one pożyteczne dla środowiska naturalnego, ludzi i klimatu.

Dobre praktyki obejmują między innymi prowadzenie w bibliotekach warsztatów edukacyjnych i twórczych dla różnych grup wiekowych, ale też organizację różnych akcji, happeningów, pikników czy festiwali. Takie działania pomagają mieszkańcom i mieszkankom zdobywać niezbędną wiedzę na tematy związane z ochroną środowiska i klimatu, podnoszą świadomość globalnych wyzwań, rozwijają kreatywność i kształtują postawy proekologiczne. W swoich zgłoszeniach biblioteki podzieliły się też z nami swoimi pomysłami na ekologiczne gospodarowanie przestrzenią, np. sadzenie łąk kwietnych, tworzenie tematycznych ścieżek edukacyjnych, budowanie hoteli dla owadów czy domków dla ptaków albo jeży. Jesteśmy pod ogromnym wrażeniem skali działań bibliotek, ich różnorodności, pomysłowości bibliotek i bibliotekarzy w pozyskiwaniu funduszy na proekologiczne działania, sposobów na angażowanie ludzi do pracy na rzecz wspólnego dobra, jak i gotowości bibliotek do współpracy z różnymi podmiotami.

Biorąc pod uwagę liczbę zgłoszeń, ich zróżnicowanie, tematykę, metody pracy oraz różne aspekty działań na rzecz środowiska i klimatu, na które warto zwrócić uwagę planując przyszłą ofertę bibliotek, zdecydowaliśmy się przyznać sześć nagród (trzy równorzędne nagrody pierwsze i trzy drugie) oraz sześć wyróżnień. Nagrodami są interaktywne zestawy edukacyjne do nauki programowania, które można wykorzystać również podczas zajęć na tematy ekologiczne, a wyróżnienia to pakiety książek o tematyce związanej ze środowiskiem i zrównoważonym rozwojem.

Pierwsze nagrody trafią do:

• Gminnej Biblioteki im. Stanisława Lema w Bulkowie
• Miejskiej Biblioteki Publicznej im Józefy Bergelówny w Dobczycach
• Gminnej Biblioteki Publicznej w Przyłęku, Filii w Grabowie nad Wisłą

Drugie nagrody trafią do:

• Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Dębicy
• Biblioteki Publicznej i Domu Kultury Gminy Gorzkowice
• Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Galla Anonima w Kołobrzegu

Wyróżnienia powędrują do:

• Gminnej Biblioteki Publicznej im. Ambrożego Grabowskiego w Kętach
• Centrum Kultury i Rekreacji w Lądku-Zdroju
• Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej w Olkuszu
• Biblioteki Publicznej w Sokółce
• Miejskiej i Powiatowej Biblioteki Publicznej w Nowym Tomyślu
• Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Wieruszowie

Doceniamy działania wszystkich bibliotek, które nadesłały nam swoje zgłoszenia! Wybór tych nagrodzonych i wyróżnionych był niezwykle trudny. Dokonując go, poza kryteriami oceny wymienionymi w regulaminie, braliśmy pod uwagę „wychodzenie” biblioteki na zewnątrz do społeczności, współpracę z różnymi podmiotami, angażowanie mieszkańców oraz następujące elementy w ofercie bibliotek:

Gminna Biblioteka im. Stanisława Lema w Bulkowie:

• spójny cykl różnych działań edukacyjnych i twórczych, poruszających różnorodne wątki związane z ochroną środowiska i klimatu, w tym m.in.: zaprojektowanie drogi do biblioteki jako ścieżki ekologiczno-edukacyjnej, kreatywne i innowacyjne wykorzystanie narzędzi cyfrowych, łączenie twórczych działań w duchu zero waste i less waste z wiedzą z zakresu ekologii i technologii, aangażowanie młodzieży jako „ekowolontariuszy”;

Miejska Biblioteka Publiczna im Józefy Bergelówny w Dobczycach:

• zaangażowanie starszych mieszkańców w działania edukacyjne wprowadzające w świat ekologii młodsze dzieci, międzypokoleniowość, dialog i przestrzeń dla seniorów i seniorek do zaprezentowania swojej wiedzy i perspektywy w formie filmików adresowanych do dzieci, współpraca z przedszkolem, cykl warsztatów dla dzieci rozwijających wiedzę i umiejętności współpracy w grupie, m.in. wspólne sianie łąki, tworzenie kul nasiennych, przygotowywanie zdrowych sałatek czy hodowla dżdżownic;

Gminna Biblioteka Publiczna w Przyłęku Filia w Grabowie nad Wisłą:

• projekt „Z Marią Konopnicką przez pokolenia”, łączący w sobie promocję literaturę z rozwijaniem wiedzy i umiejętności z zakresu ekologii, zdrowia i lokalnych tradycji, warsztaty inspirowane utworem Marii Konopnickiej „Jak to ze lnem było” wprowadzające w tematykę rolnictwa ekologicznego (pokazujące kolejne etapy uprawy lnu i produkcji tkanin) z wykorzystaniem tradycyjnych narzędzi oraz wiedzy osób prowadzących – seniorek z Koła Gospodyń Wiejskich;

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Dębicy:

• pomysłowe połączenie warsztatów artystycznych z tematyką ekologiczną („Eko-reinkarnacje”), angażujące zajęcia kształtujące postawy ekoempatii i szacunku wobec natury u najmłodszych dzieci, twórcze warsztaty proekologiczne dla młodzieży z Ukrainy;

Biblioteka Publiczna i Dom Kultury Gminy Gorzkowice:

• współorganizacja powiatowej akcji sprzątania lasu, angażującej i integrującej mieszkańców (osoby uczestniczące w zamian za przyniesione plastikowe nakrętki otrzymywały sadzonki, które mogły zabrać do swoich ogrodów i tam je posadzić), praktyczne warsztaty z zakresu ekologicznego ogrodnictwa, zielarstwa, wykorzystanie w tych celach budżetu obywatelskiego;

Miejska Biblioteka Publiczna im. Galla Anonima w Kołobrzegu:

• cykliczny Eko Festiwal „Między Mostami” angażujący mieszkańców i lokalnych aktywistów, wdrożenie przyjaznych środowisku nawyków i praktyk przy organizacji festiwalu, w tym: wykorzystanie naczyń jadalnych i biodegradowalnych, mebli z drewnianych palet oraz miododajnych roślin w recyklingowych skrzyniach, ograniczenie zużycia energii dzięki wykorzystaniu światła dziennego w plenerze;

Gminna Biblioteka Publiczna im. Ambrożego Grabowskiego w Kętach:

• wiele różnorodnych działań angażujących mieszkańców i rozwijających wiedzę oraz umiejętności z zakresu ekologii, kreatywne wykorzystanie narzędzi cyfrowych, np. robotów do nauki programowania w projektowaniu urządzeń przyjaznych środowisku, budowanie domów dla owadów i pszczół, wymiana i adopcja roślin;

Centrum Kultury i Rekreacji w Lądku-Zdroju:

• projekt „Więcej niż zero – proekologiczne spotkania biblioteczne w duchu zero waste”: cykl zajęć dla dzieci rozwijających ich wiedzę na różne tematy związane z ochroną środowiska oraz kształtujących zdrowe nawyki, m.in. tworzenie naturalnych kosmetyków i środków czystości, wykonywane użytecznych przedmiotów z odpadów zgodnie z ideą upcyklingu, ekologiczne zakupy, zapobieganie marnowaniu jedzenia, segregowanie śmieci itp.

Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Olkuszu:

• autorski projekt „Na tropie bioróżnorodności”, którego działania zostały wpisane na stałe w ofertę biblioteki, cykliczne warsztaty, piknik, sadzenie łąki kwietnej, krzewów i drzew miododajnych, budowanie hoteli dla owadów i domków dla jeży, owocna współpraca z burmistrzem i instytucjami miejskimi w zakresie proekologicznych działań dla mieszkańców;

Biblioteka Publiczna w Sokółce:

• twórcze warsztaty tworzenia ekologicznych przedmiotów użytkowych (np. woskowijek) dla mieszkańców, podnoszenie świadomości na temat problemu marnowania żywności, zaproszenie mieszkańców do dzielenia się swoimi przepisami na potrawy z resztek po posiłkach i ekologiczne środki czystości, opracowanie i udostępnienie ebooka z przepisami;

Miejska i Powiatowa Biblioteka Publiczna w Nowym Tomyślu:

• wprowadzenie tematyki ekologicznej do działań w ramach współpracy międzynarodowej: przeprowadzenie lekcji online w języku angielskim dla młodzieży polskiej i argentyńskiej angażującej młodzież i poruszającej różne aspekty ochrony środowiska w obydwóch krajach, włączenie się w promocję Tygodnia Zrównoważonego Transportu poprzez organizację happeningu promującego zrównoważoną mobilność lokalnie;

Miejsko-Gminna Biblioteka Publiczna w Wieruszowie:

• wykorzystanie grywalizacji w działaniach edukacyjnych z dziećmi i młodzieżą, warsztaty z przedszkolakami (m.in. dotyczące segregowania śmieci), stworzenie „eko-gry” z praktycznymi zadaniami wymagającymi przeprowadzenia eksperymentów naukowych o tematyce ekologicznej, np. wykonanie z wiatraka mini-modelu elektrowni wiatrowej, generowanie prądu za pomocą cytryn czy tworzenie naturalnego filtru do wody z piasku i węgla drzewnego.

Wybrane opisy dobryk praktyk zamieścimy jako inspiracje na portalu www.biblioteki.org.

Serdecznie gratulujemy i życzymy sukcesów w realizacji dalszych pomysłów na te niezwykle pożyteczne działania!

Konkurs jest organizowany w ramach Programu Rozwoju Bibliotek. Program wspiera tysiące bibliotek publicznych w całej Polsce w pełnieniu roli lokalnych centrów aktywności społecznej. W takich placówkach ludzie spędzają czas, rozwijają swoje zainteresowania, zdobywają nowe umiejętności i wspólnie działają. Program Rozwoju Bibliotek to przedsięwzięcie Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności prowadzone przez Fundację Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego. W latach 2009-2015 było realizowane w ramach partnerstwa z Fundacją Billa i Melindy Gatesów.