Biblioteki.org > Scenariusze > Aktywizm internetowy przeciw mowie nienawiści

Aktywizm internetowy przeciw mowie nienawiści

Data publikacji: 29/10/15

Scenariusz przygotowany w ramach realizacji zadania "Ogólnopolski kongres bibliotek: Włącz różnorodność!" – propozycja działań dla bibliotek (i nie tylko), pracujących z lokalnymi społecznościami.

Grupa docelowa: uczniowie i uczennice szkół ponadgimnazjalnych oraz studenci
Grupa powinna liczyć nie więcej niż 15-18 osób

Czas przygotowania: 1-1,5 h
Czas realizacji: 1,5 godziny (po 45 minutach spotkania warto zrobić 10-minutową przerwę)

Cele    

1. Zapoznanie osób uczestniczących ze zjawiskiem mowy nienawiści w Internecie.
2. Przedstawienie podstawowych sposobów przeciwdziałania mowie nienawiści w Internecie i poza nim.

Przewidywane osiągnięcia:

Uczestnik/Uczestniczka: Potrafi wskazać mowę nienawiści. Jest uwrażliwiony na mowę nienawiści w Internecie oraz czuje odpowiedzialność za treści w sieci. Zna sposoby reagowania na mowę nienawiści.

Metoda: opis kolejnych kroków do wykonania     

Celem warsztatu jest zetknięcie osób uczestniczących z problemem mowy nienawiści w Internecie. Warsztat jest prowadzony metodą czynną animacji grup: osoby uczestniczące pracują w mniejszych, kilkuosobowych podgrupach, a rezultaty swojej pracy prezentują wszystkim na forum.

1. Wprowadzenie do warsztatu (20 min.)

Zaprezentowanie przykładu mowy nienawiści na podstawie autentycznej historii z Internetu. Może do tego posłużyć przypadek osoby, która została dotknięta nienawistnymi komentarzami z powodu swojego pochodzenia, wyznania lub bezwyznaniowości, koloru skóry, orientacji seksualnej, płci. Może to być zarówno historia rówieśnika osób uczestniczących, jak i osoby znanej, istniejącej w świadomości młodzieży. Niestety takich przykładów możemy znaleźć wiele. Pomocne w poszukiwaniach będą z pewnością poniższe strony i profile na portalu społecznościowym Facebook:

Za przykład może posłużyć zdjęcie, film, komentarz, który po opublikowaniu w Internecie wywołał falę mowy nienawiści skierowaną do konkretnej osoby z powodu przynależności do grupy mniejszościowej (np. Rom/Romka, uchodźca/uchodźczyni, katolik/katoliczka, gej/lesbijka, osoba czarnoskóra itp.).

2. Dyskusja na temat wolności słowa w Internecie (20 min.)

Wypisywanie na tablicy skojarzeń, które przywodzi na myśl zaprezentowana historia. Można naprowadzić osoby uczestniczące na pojęcia takie jak: nienawiść, dyskryminacja (wobec kogo, z jakiego powodu?), wolność słowa, tolerancja. Zaprezentowanie definicji mowy nienawiści, stworzonej przez Radę Europy, dostępnej pod adresem: beznienawisci.pl/kampania/#tab-id-4.

3. Kolejne ćwiczenie związane jest z funkcją administratora strony (20 min.)

Osoby uczestniczące zostają podzielone na mniejsze grupy (np. 3 lub 4-osobowe). Każda z grup dostaje listę z przykładowymi komentarzami (nienawistne komentarze można niestety bardzo łatwo odnaleźć w Internecie, pomocne będą również wspomnianie wyżej strony/profile na portalu Facebook).  Zadaniem każdej grupy jest wcielenie się w rolę moderatora forum internetowego i zdecydowanie, czy dany komentarz nadaje się do publikacji. Decyzja o odrzuceniu komentarza musi być dokładnie uargumentowana. Jedna z osób w grupie wcieli się w rolę reportera i zda relację z wyników pracy na forum.

4. Prezentacja sposobów reagowania na mowę nienawiści w Internecie i poza nim (20 min.)

Oto niektóre z nich:

a) Zgłaszanie nienawistnych komentarzy moderatorom lub administratorom  stron internetowych i portali społecznościowych (instrukcję można znaleźć na www.mowanienawisci.info/sekcja/jak-zglosic/).
b) Zgłaszanie komentarzy na policję/do prokuratury (więcej przeczytasz pod adresem: www.msw.gov.pl/pl/bezpieczenstwo/ochrona-praw-czlowieka/zespol-do-spraw-ochron/204,Dzialalnosc.html).
c) Zamieszczanie w odpowiedzi na nienawistne komentarze swoich komentarzy merytorycznych.
d) Tworzenie memów, gifów lub innych multimedialnych komentarzy (przykładem takich działań jest kampania „Przytul Hejtera”: www.przytulhejtera.pl).
e) Włączanie się w kampanie internetowe przeciw mowie nienawiści, np. kampanię „Bez nienawiści” koordynowaną przez Stowarzyszenie Młodych Dziennikarzy „Polis” czy kampanię „Stop mowie nienawiści” koordynowaną przez Fundację Stefana Batorego.
f)  Walka z mową nienawiści w przestrzeni publicznej – zamalowywanie nienawistnych napisów na murach (www.zmalujto.pl, www.hejtstop.pl).

5. Prośba o podsumowanie spotkania przez każdą osobę uczestniczącą (10 min.)

Odpowiedź na pytania: Co Cię najbardziej poruszyło? Z jaką myślą wychodzisz z warsztatów? Co  na zajęciach podobało Ci się najbardziej? 

Potrzebne materiały

  • stojak i papier flipchartowy (albo duże kartki do zapisywania skojarzeń), marker,
  • wydrukowane przykładowe komentarze z Internetu (dla każdej grupy ok. 6 komentarzy razem ze zdjęciem lub tekstem z Internetu, pod którym się one pojawiły),
  • opcjonalnie – dostęp do Internetu.

Jeśli w sali jest rzutnik, można wyświetlać komentarze podczas ich omawiania – tak, aby każda osoba mogła  je przeczytać.

Osoba prowadząca warsztaty o tematyce mowy nienawiści powinna zapoznać się z:

Źródła wiedzy, materiałów i inspiracji     

KAMPANIA  BEZ  NIENAWIŚCI – młodzieżowa kampania przeciw mowie nienawiści w Internecie, prezentuje i tworzy dobre praktyki dotyczące przeciwdziałania mowie nienawiści. Na stronie www.beznienawisci.pl, w zakładce „Edukacja” można znaleźć przydatne linki do publikacji dotyczących edukacji antydyskryminacyjnej, a w zakładce „Koalicja” – nazwy i adresy stron internetowych organizacji i instytucji zajmujących się tematyką przeciwdziałania mowie nienawiści, zrzeszonych w Koalicji przeciw Mowie Nienawiści.
www.beznienawisci.pl/edukacja/</a>; www.beznienawisci.pl/koalicja 

MOWA  NIENAWIŚCI ► poznaj – reaguj to portal, który ma na celu zwalczanie mowy nienawiści, przestępstw z nienawiści i ekstremizmów, przeciwdziałanie zjawiskom rasizmu i ksenofobii, homofobii i antysemityzmu, rozwiązywanie problemów mniejszości romskiej oraz promocję tolerancji i porozumienia między kulturami.
www.mowanienawisci.info

WIELKIE  SPRZĄTANIE  FACEBOOKA – profil zachęcający do reagowania na mowę nienawiści; prezentowane są na nim przykłady zgłoszonych treści zawierających mowę nienawiści.
www.facebook.com/wielkie.sprzatanie

Podręcznik  Zakładki. Przeciwdziałanie mowie nienawiści w sieci poprzez edukację o prawach człowieka, w którym można znaleźć 21 scenariuszy zajęć z młodzieżą, dostępny pod adresem: beznienawisci.pl/wp-content/uploads/2015/09/Zakladki_2015.pdf

Słownik pojęć dostępny pod adresem: www.siecrownosci.gov.pl/slownik-pojec

Rekomendacje     

Temat mowy nienawiści jest niezwykle trudny, dlatego trzeba być szczególnie ostrożnym i uważnym. Wśród osób uczestniczących może znaleźć się ktoś, kto bezpośrednio zetknął się z mową nienawiści, a tym samym będzie miał osobisty stosunek do tego tematu. Należy uważać na język, którego używamy, opisując grupy mniejszościowe i warto zapoznać się z polecanym słowniczkiem pojęciowym.

Autorka    Barbara Jędrzejczyk / Stowarzyszenie Młodych Dziennikarzy POLIS, koordynatorka Kampanii Rady Europy „Bez nienawiści” w Polsce

Scenariusz przygotowany w ramach realizacji zadania „Ogólnopolski kongres bibliotek: Włącz różnorodność!”. Propozycja działania do realizacji w bibliotece (i nie tylko).

Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura – Interwencje 2015. Wkład własny ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności – „Wspieranie Programu Rozwoju Bibliotek 2015”.