Biblioteka online – czas na rozwój! Część 1.

Epidemia skutecznie ogranicza klasyczne, stacjonarne działania bibliotek, lecz – z drugiej strony – stwarza też okazję do refleksji i rozwoju. Możemy przeanalizować ...

Przedstawiamy pierwszy z cyklu pięciu artykułów poświęconych możliwościom rozwoju zawodowego bibliotekarek i bibliotekarzy. W każdym z nich omawiamy różne aspekty  i obszary doskonalenia zawodowego, podpowiadamy, z jakich mozliwości (kursów, szkoleń, materiałów edukacyjnych itp.) można skorzystać, nie ponosząc w tym celu żadnych kosztów finansowych.
Artykuł powstał w ramach inicjatywy „Biblioteka online: jesteśmy w kontakcie!”
Autor: Piotr Henzler
Trwające od połowy marca br. ograniczenia spowodowały lawinowy wzrost zainteresowania narzędziami do komunikacji i pracy zdalnej oraz gwałtowny wzrost popularności platform typu Zoom, Google Meet czy Clickmeeting. Jak grzyby po deszczu zaczęły pojawiać się w sieci różnego rodzaju tutoriale, poradniki czy filmy instruktażowe pokazujące w praktyczny sposób, jak korzystać z tych, dla wielu z nas obecnie niezbędnych, narzędzi.
W wirtualnej przestrzeni można znaleźć też wiele zasobów edukacyjnych dotyczących innych obszarów tematycznych, w tym zagadnień, które mogą być przydatne dla bibliotekarek i bibliotekarzy oraz osób zarządzających bibliotekami. W naszych artykułach znajdziesz rekomendacje wartościowych materiałów dostępnych za darmo w sieci i wiążących się – na różne sposoby – z działaniami biblioteki. Jest to propozycja dla osób, które czas spowodowanych pandemią ograniczeń chcą potraktować jako okazję do podniesienia swoich kompetencji lub zaplanowania rozwoju swoich instytucji.
Poniżej znajdziesz propozycje kursów online i nagrań webinarium, ale też ciekawe publikacje czy inne formy edukacyjne. Wszystkie są bezpłatne i nie wymagają niczego więcej ponad (a i to nie zawsze) założenie konta i zalogowanie się do serwisu. Ich wybór był subiektywny i nie wyczerpuje wszystkich dostępnych możliwości. Stanowi jednak solidną bazę na początek.
Zanim zaczniesz – przygotuj się!
Do czasu wybuchu epidemii uczenie się online, zwane również e-learningiem, nie było zbyt powszechne. Owszem, coraz więcej firm korzystało z takiej formy nauki traktując ją jako uzupełnienie tradycyjnych szkoleń. Wiele uczelni przenosiło część zajęć do internetu, a częstą praktyką było zamieszczanie na stronach dla studentów nagrań wykładów i materiałów w formie plików pdf. Pojawiały się kursy dla osób pracujących w urzędach czy organizacjach pozarządowych lub tzw. „zwykłych ludzi” w ramach różnych projektów (np. w projekcie e-Mocni – cyfrowe umiejętności, realne korzyści), nie można jednak powiedzieć, że była to popularna forma nauki. Koronawirus to zmienił, przynajmniej teoretycznie. Nie znaczy to jednak, że wiedza o tym, jak korzystać z edukacji online, jest powszechna, a umiejętności osób uczących się są wystarczające. Dlatego na początek podpowiadamy, z jakich zasobów edukacyjnych warto skorzystać, by dowiedzieć się, jak skutecznie uczyć się zdalnie.
Jak skonsumować kurs online? – krótki kurs online z podpowiedziami, jak przygotować się i jak najwięcej skorzystać z uczestnictwa w kursie online, dostępny w ramach Akademii PARP: https://akademia.parp.gov.pl/course/view.php?id=6
Uczenie (się) online od kuchni. Jak się angażuje odbiorców? – nagranie webinarium (ok. 50 minut) prowadzonego przez Noemi Gryczko, a w nim m.in.: psychologiczne aspekty uczenia się, wyzwania związane z edukacją online, typy kursów i metodyka ich tworzenia, nowe trendy technologiczne: https://biblioteki.org/webinaria/Uczenie_sie_online_od_kuchni_Jak_sie_angazuje_odbiorcow_nagranie_webinarium.html
Uczenie się online – wymieńmy się doświadczeniami – nagranie drugiego webinarium (ok. 50 minut) Noemi Gryczko, tym razem ekspertka skupiła się na  przegląd form edukacji zdalnej i miejsc w Internecie, gdzie można (i warto) się uczyć. Dodatkowo, pod nagraniem, znajduje się lista linków do polecanych serwisów: https://biblioteki.org/webinaria/Uczenie_sie_online_wymienmy_sie_doswiadczeniami_nagranie_webinarium.html
Edukacja na odległość  – nagranie webinarium (ok. 1h) z udziałem Marty Kosteckiej, ambasadorki sieci LABiB:, poświęcone przede wszystkim miejscom w sieci, w której bibliotekarze i bibliotekarki mogą znaleźć interesującą ofertę edukacyjną: https://www.youtube.com/watch?v=LCbwFbTaDEo&t=488s
Koronawirus: Jak skutecznie uczyć się z domu? – nagranie rozmowy (ok. 1h) Zofii Szynal z prof. Tomaszem Grzybem na temat skutecznego i komfortowego uczenia się w domu. W kontekście edukacji szkolnej, ale wiele zasad i mechanizmów jest podobnych (jeśli nie identycznych) w przypadku edukacji nieformalnej http://podcast.swps.pl/af04b3f2
Jak efektywnie uczyć się w sieci? – artykuł Kamila Śliwowskiego na temat edukacji zdalnej, z praktycznymi podpowiedziami pomagającymi zorganizować również edukację domową: https://sektor3-0.pl/blog/jak-efektywnie-uczyc-sie-w-sieci/
Learning how to learn – kurs online zaplanowany na 4 tygodnie nauki, prezentujący różne metody i techniki uczenia się. Skoncentrowany na edukacji „klasycznej”, niesprofilowanej na edukację zdalną. Warto z m.in. dwóch powodów – ciekawe treści oraz miejsce, gdzie kurs jest zamieszczony: najbardziej znana platforma e-learningowa, Coursera.org. I jeden z niewielu kursów, który można przejść korzystając z języka polskiego (chociaż polecane lektury czy quizy nie są tłumaczone): https://www.coursera.org/learn/learning-how-to-learn
Wiedząc, jak zabrać się za edukację online tak, aby w jak największym stopniu z niej skorzystać, można spokojnie przejrzeć dostępne zasoby, które mogą wspierać bibliotekarki i bibliotekarzy w rozwoju przydatnych kompetencji. Polecane materiały edukacyjne zostały podzielone na kilka kategorii tematycznych. Zachęcamy jednak do nieprzywiązywania do ich nazw zbyt wielkiej wagi – niektóre pozycje teoretycznie pasują do kilku z nich, ale dla przejrzystości materiału pojawiają się tylko jednokrotnie.
Zarządzanie biblioteką
Wprawdzie nie istnieje (w każdym razie nie udało nam się do takiego dotrzeć) kurs online lub inny interaktywny materiał, który wprost i całościowo odnosiłby się do tego ważnego i skomplikowanego zagadnienia, jednak w internecie można znaleźć sporo materiałów przydatnych dla osób zarządzających bibliotekami. Prezentowane niżej zasoby edukacyjne odnoszą się na ogół do środowisk biznesowego i pozarządowego, jednak procesy zarządcze, zasady planowania czy mechanizmy wpływające na zaangażowanie pracowników są albo uniwersalne, albo łatwo adaptowalne do potrzeb bibliotek.
Zarządzanie strategiczne, planowanie
Zarządzanie strategiczne – intensywny kurs online (2-3 godziny pracy) do samodzielnej nauki, na koniec można zrobić test i – po zdaniu – otrzymać certyfikat. Główne treści: podstawy zarządzania, etapy planowania strategicznego, narzędzia wspierające planowanie; sprofilowany na potrzeby organizacji pozarządowych, ale sposób myślenia, informacje, proponowane narzędzia analityczne przydadzą się również w zarządzaniu biblioteką: http://www.kursodrom.pl/pl/kursy/1/
Jak przełożyć strategię na bieżącą działalność organizacji – kurs online do samodzielnej nauki (ok. 2h), na koniec można zrobić test i – po zdaniu – otrzymać certyfikat. Kurs skoncentrowany na wdrażaniu strategii poprzez funkcjonalne programy działania (polityka personalna, polityka finansowa, usługi, produkty i technologia, marketing, struktury i procedury; sprofilowany na potrzeby organizacji pozarządowych, ale tematyka i rozwiązania uniwersalne: http://www.kursodrom.pl/pl/kursy/23/
Zarządzanie projektem – kurs online do samodzielnej nauk (ok. 1,5h), na koniec można zrobić test i – po zdaniu – otrzymać certyfikat. Zarządzanie projektem na przykładzie budowy domu, a merytorycznie: analiza interesariuszy, narzędzia planowania, przygotowania, realizacja i kilka słów o WBS (Work Breakdown Structure, czyli strukturze podziału pracy): http://kursodrom.pl/pl/kursy/141/
Zarządzanie zmianą – kurs online do samodzielnej nauki (ok. 1h). Główne treści: czym jest zmiana, ja w zmianie, wspieranie pracownika w procesie zmiany, komunikacja w zmianie: http://kursodrom.pl/pl/kursy/137/
Zarządzanie ludźmi
Zarządzanie zespołem – kurs online do samodzielnej nauki (ok. 2h), na koniec można zrobić test i – po zdaniu – otrzymać certyfikat. Główne treści: czym jest zespół, skład zespołu, role zespołowe, rozwój zespołu, style kierowania, zaangażowanie zespołu. Sprofilowany na potrzeby organizacji pozarządowych, ale tematyka i rozwiązania uniwersalne: http://www.kursodrom.pl/pl/kursy/10/
Zarządzanie konfliktem – kurs online do samodzielnej nauki (ok. 1h). Główne treści: korzyści z konfliktów, sposoby kontroli nad konfliktami, przyczyny konfliktów, rozwiązywanie konfliktów: http://www.kursodrom.pl/pl/kursy/68/
Dobre rozmowy menedżerskie – kurs online do samodzielnej nauki (ok. 1h). Główne treści: o rozmowach z pracownikiem, rozmowa o celach i rezultatach, komunikacja bez zakłóceń: http://www.kursodrom.pl/pl/kursy/156/
Kieruj w dobrym stylu – cykl webinariów (8 nagrań, ok. 1h każde) przeznaczonych dla osób zarządzających bibliotekami. Główne tematy: zarządzanie ludźmi w bibliotekach, przywództwo, coaching, negocjacje, podejmowanie decyzji: https://www.biblioteki.org/webinaria/Ja_na_liderskim_szlaku_Jak_dbac_o_siebie_nagranie_webinarium_z_24_listopada_2015_r..html
Kieruj w dobrym stylu – podsumowanie programu i materiały szkoleniowe. Materiały dla uczestników projektu, cztery zeszyty w formacie pdf: https://www.biblioteki.org/poradniki/Kieruj_w_dobrym_stylu_podsumowanie_programu_i_materialy_szkoleniowe.html
x x x
Zaprezentowane wyżej materiały edukacyjne nie wyczerpują tematu rozwoju zawodowego bibliotekarzy i bibliotekarek. Internet jest pełen serwisów edukacyjnych, w których można znaleźć ciekawe propozycje nauki. Zachęcamy do samodzielnych poszukiwań, dopasowanych do potrzeb własnych i potrzeb Waszych bibliotek. Pamiętajcie, że edukacja zdalna to nie tylko kursy i teksty w pdf czy nagranie webinariów, ale i filmy edukacyjne (jest ich mnóstwo chociażby w serwisie Youtube), podcasty, prezentacje z konferencji Ted czy po prostu książki, których tysiące (legalnych!) można znaleźć w Internecie.