Współczesna literatura dla przyszłego pokolenia – warsztaty z dziećmi wspierające międzykulturowość

Grupa docelowa: dzieci (w zależności od wybranego dzieła literackiego należy dobrać grupę dzieci jednorodną wiekowo: starsze grupy przedszkolne lub szkoła podstawowa)
Wielkość grupy: 15-20 osób

Czas przygotowania i czas realizacji działania

Przygotowanie:

1. Rozpoznanie potrzeb: Czy celem warsztatów miałoby być szeroko rozumiane uwrażliwienie na inne kultury? Czy może jest w lokalnej społeczności grupa obecna, ale niewystarczająco zauważona/szanowana?
2. Dobór lektur (w zależności od grupy wiekowej dzieci i przyjętego celu).
3. Zaproszenie gościa reprezentującego kulturę, na której przybliżeniu szczególnie nam zależy (jeśli jest to możliwe).
4. Skompletowanie materiałów do zajęć plastycznych.

Realizacja jednorazowego wydarzenia: ok. 45-60 minut (możliwe do przekształcenia w cykl spotkań poświęconych różnym kulturom).

Cele    

• Wykorzystanie tekstów literackich do zainteresowania dzieci inną kulturą.
• Zwrócenie uwagi na inne kultury – sąsiadujące z nami lub zupełnie odległe.
• Symboliczne włączenie różnych  kultur jako równoprawnych do jednego drzewa – ludzkości.

Metoda: opis kolejnych kroków do wykonania     

1. Zaproszenie uczestników (np. grupa dzieci z pobliskiego przedszkola lub szkoły).
2. Przeczytanie dzieciom wybranej książki (lista propozycji w rekomendacjach) lub jej fragmentu.
3. Wspólne zastanowienie się: Z czym kojarzy Wam się dana kultura? Czy jest obecna w naszym środowisku? Czy ją widać? Jak? Czy tę kulturę reprezentują nasi sąsiedzi? Jakich kolorów użyć, przedstawiając daną kulturę? Jakich znaków i symboli? Tu warto pozwolić dzieciom na różne skojarzenia, np. Francja może się skojarzyć zarówno z wieżą Eiffla, jak i z bagietką.
4. Dzieci wypowiadają swoje skojarzenia i rysują/malują je na kartkach. Mogą też wyciąć je w dowolnym kształcie z papieru lub zgodnie z linią rysunku, wykorzystując przygotowane wcześniej elementy (do decyzji osoby prowadzającej).
5. Wspólna konstrukcja drzewa z przygotowanych wcześniej materiałów – ugniatanie papieru, składanie gałęzi.
6. Dekorowanie drzewa przygotowanymi wcześniej elementami – skojarzeniami z daną kulturą.
7. Gotowe drzewo może być uzupełniane (w przypadku cyklu spotkań poświęconych różnym kulturom).
8. Podsumowanie: Stojące w bibliotece drzewo przypomina o stałym wpływie różnych kultur na naszą kulturę – wpływie bezpośrednim (w przypadku różnych kultur występujących w społeczności lokalnej) i pośrednim (np. poprzez odbywane podróże).

Efekt w wymiarze realnym: wspólna, przestrzenna praca plastyczna.
Efekt w wymiarze niematerialnym: uzmysłowienie uczestnikom, że kultury są równouprawnione, są różnym przejawem tego samego człowieczeństwa.

Potrzebne materiały i organizacja przestrzeni     

Materiały:

Duży szkielet (np. tekturowa tuba), papier pakowy, taśma papierowa do usztywnienia, kartki, kredki, nożyczki, papier, spinacze do papieru lub sznurek (do zawieszenia gotowych elementów), ewentualnie przygotowane symbole różnych kultur do wykorzystania.

Przestrzeń:

• miejsce do słuchania (np. podłoga z poduszkami),
• miejsce do pracy – stoliki/stoły z miejscami do siedzenia,
• fragment przestrzeni do ustawienia gotowej konstrukcji.

Osoba prowadząca  

• Umie dokonać wyboru tekstu/fragmentu tekstu do tematyki zajęć.
• Posiada wiedzę ogólną o kolorystyce i symbolice różnych kultur.
• Posiada umiejętność pracy z grupą dzieci (kompetencje pedagogiczne).
• Umie poradzić sobie z grupą w przypadku negatywnych skojarzeń z daną kulturą.

Źródła wiedzy, materiałów i inspiracji     

Przygotowanie ogólne związane z kolorystyką i symboliką różnych kultur (czasami są to symbole nieoczywiste, jak np. kojarzony z Holandią tulipan, który jest też jednym z symboli Turcji).

Przykładowa lista książek – inspiracji:

• Wydawnictwo Poławiacze Pereł: seria ½+½=∞, różni autorzy (zawsze dwukulturowi z urodzenia);
• Wydawnictwo Media Rodzina: seria Baśnie świata;
• Wydawnictwo Zakamarki: np. L. Olsson, Dziwne zwierzęta;
• Wydawnictwo Widnokrąg, np. J.M. Meteo, Emigracja;
• Wydawnictwo Namas: np. G. Böszörményi, Kolory ludzi;
• Wydawnictwo Muchomor: np. E. Damon, Różni najróżniejsi,
• Wydawnictwo Tako: np. R. Raymond-García, Drzewa po drodze;
• Wydawnictwo EneDueRabe, np. V. Simon-Catelin, Jak dwie krople wody, K. Crowther, Mój przyjaciel Szymon;
• Wydawnictwo Bis: np. fragment Opowiadań z piaskowicy Renaty Piątkowskiej;
• Wydawnictwo Format: np. I. Chmielewska, Cztery zwykłe miski, A. Parot, Aoki i Yumi;
• Wydawnictwo Literatura: np. R. Piątkowska, Wszystkie moje mamy i Malala;
• Wydawnictwo Czarna Owca: np. P. Stalfelt, Różni, ale tacy sami. Książka o tolerancji.

Rekomendacje:

Znalezienie osoby – przedstawicielki lub przedstawiciela innej kultury – która czytając tekst literacki, wzmocni jego przekaz o opowieść własną.

Znalezienie osoby o pochodzeniu „mieszanym” – pół-Polki, pół-Polaka jest dodatkowym wzmocnieniem, ponieważ jest to osoba wnosząca do ogólnego dziedzictwa elementy dwóch różnych kultur na równych prawach.

Warto pozwolić dzieciom na dowolne skojarzenia z daną kulturą, też te nieoczywiste lub z życia codziennego (np. Włochy – pizza).

Potencjalne trudności:

Negatywny odbiór niektórych mniejszości. Np. Turcy/Arabowie określani są czasem jako „kebaby” – warto to „przekuć” na pozytywne skojarzenie, podkreślić, że kebab to pożywny posiłek dla wielu spieszących się ludzi.

Autorka scenariusza: Dominika Żukowska / Wydawnictwo Poławiacze Pereł

Scenariusz przygotowany w ramach realizacji zadania „Ogólnopolski kongres bibliotek: Włącz różnorodność!”. Propozycja działania do realizacji w bibliotece (i nie tylko).

Dofinansowano ze środków Narodowego Centrum Kultury w ramach programu Kultura – Interwencje 2015. Wkład własny ze środków Polsko-Amerykańskiej Fundacji Wolności – „Wspieranie Programu Rozwoju Bibliotek 2015”.