Kluby wiedzy w bibliotekach – jak to zrobić i dlaczego warto?

O PROJEKCIE

Projekt „Kluby wiedzy w bibliotekach” jest częścią projektu „Learning Circles in Libraries”, który Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego realizuje w ramach programu Komisji Europejskiej Erasmus+, w partnerstwie z pięcioma instytucjami i organizacjami:

• Peer 2 Peer University (Stany Zjednoczone),
• Stadt Kőln (Niemcy),
• Fundatia Progress (Rumunia),
• Biblioteca Lucio Craveiro da Silva (Portugalia),
• Suomen eOppimiskeskus ry (Finlandia).

Celem projektu jest ułatwienie osobom dorosłym dostępu do przydatnych treści online, wsparcie w zdobywaniu wiedzy oraz doskonaleniu umiejętności uczenia się przez całe życie. W ramach projektu wdrażamy i upowszechniamy ideę oraz metodykę “klubów wiedzy”, które – wspomagane przez biblioteki – propagują koncepcję uczenia się przez całe życie. Treści edukacyjne wykorzystywane przez “kluby”, opierają się na istniejących, dostępnych (bezpłatnych lub niskokosztowych) zasobach online.

CZYM JEST KLUB WIEDZY?

„Klub wiedzy” (ang. learning circle) to grupa osób, które spotykają się regularnie w danym miejscu (np. w bibliotece) po to, by wspólnie się czegoś uczyć. Osoby uczestniczące w spotkaniach korzystają z zasobów wiedzy dostepnych w internecie, uczą się od siebie nawzajem, a wsparcie zapewnia im moderator / moderatorka klubu. Moderatorzy nie muszą posiadać wiedzy eksperckiej – źródłem takiej wiedzy są kursy i inne zasoby online, a także społeczność osób uczących się. Każdy klub działa trochę inaczej, lecz wszystkie mają ze sobą coś wspólnego:

• są nieodpłatne (korzystają z darmowych materiałów, dostępnych online),
• są cykliczne (klub wiedzy to cykl zwykle 90-minutowych, cotygodniowych spotkań odbywających się przez okres 6-8 tygodni w różnych instytucjach, przede wszystkim w bibliotekach),
• są moderowane (w każdym klubie jest osoba pełniąca rolę moderatorki / moderatora – taka osoba nie musi posiadać wiedzy eksperckiej na temat, którego dotyczą spotkania klubu, może nią zostać praktycznie każdy, wystarczy przeszkolenie się i odrobina praktyki),
• są oparte na współpracy (podstawowym założeniem w klubach wiedzy jest idea wzajemnego uczenia się, zgodnie z którą ważna jest wiedza i doświadczenie każdej osoby uczestniczącej w spotkaniach).

Formułę klubów wiedzy (learning circles) opracowała i wdrożyła na całym świecie amerykańska organizacja non-profit Peer 2 Peer University (P2PU), nasz partner w projekcie.

KLUBY WIEDZY W POLSCE

Do projektu „Kluby wiedzy w bibliotece” zaprosiliśmy 20 bibliotek z całej Polski, wybranych w otwartym naborze. Przeprowadziliśmy szkolenia online i webinaria, przygotowaliśmy bazę kursów online, podręcznik oraz inne materiały. Biblioteki biorące udział w projekcie utworzyły 24 kluby wiedzy – część spotkań odbywa się stacjonarnie, część online.

Przygotowaliśmy:

• stronę Kluby Wiedzy w polskich bibliotekach – polską stronę klubów wiedzy, na której biblioteki mogą zarejestrować swój klub wiedzy i prowadzić zapisy: https://klubywiedzy.p2pu.org/,
• stronę Przygotuj się do klubu wiedzy! – z materiałami dla moderatorów / moderatorek, a także dla osób zainteresowanych udziałem w klubie wiedze; strona zawiera 3 filmiki oraz proste testy dotyczące trzech tematów: gotowości do kotrzystania z technologii, zainteresowań zawodowych i stylów uczenia się: https://sites.google.com/frsi.org.pl/przygotuj-sie-do-klubu-wiedzy

W ramach projektu powstała baza ogólnodostępnych kursów online, z których można korzystać przygotowując swój klub wiedzy. Ale w przypadku gdy nie ma w bazie kursu na temat, który nas interesuje, można stworzyć kurs samemu. Nie musi to być kurs e-lerningowy – mogą to być zebrane i opublikowane na jednej stronie materiały online „poradniki, filmy, przydatne strony itp.”. Ze względu na potrzebę rejestracji klubów w naszym projekcie na platformie P2PU – https://klubywiedzy.p2pu.org – zaproponowaliśmy bibliotekom stworzenie prostych kursów za pomocą narzędzia Google Witryny lub innego narzedzia do tworzenia stron. Niże zamieszczamy linki do stworzonych kursów klubów wiedzy.

Kursy klubów wiedzy:

• Kursy ogólnodostępne – baza na platformie P2PU – https://klubywiedzy.p2pu.org/courses
• Kurs Klubu Wiedzy w Bibliotece Miejskiej w Bytowie – „Zwiedzam bez ograniczeń – to łatwe!!!”
• Kurs Klubu wiedzy w Bibliotece Miejskiej im. M. Musierowicz CAK w Puszczykowie – „Historie domowe”
• Miejskiej Biblioteki Publicznej w Hrubieszowie – „Gimnastyka umysłu dla seniorów”
• Kurs Klubu wiedzy w Miejskiej Bibliotece Publicznej im. Zofii Nałkowskiej w Wołominie – „Planowanie i rozwój kariery zawodowej”
• Kurs Klubu wiedzy Gminnej Biblioteki Publicznej im. Ambrożego Grabowskiego w Kętach – „Kurs na szczęście”
• Kurs Klubu wiedzy w Miejskiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie – „Zdrowie na talerzu” 
• Kurs Klubu wiedzy w Gminnej Bibliotece Publicznej w Krościenku Wyżnym – „Podróżujemy online…”

RAPORT („BIAŁA KSIĘGA”) NT. EDUKACJI DOROSŁYCH

Na początku projektu przeprowadziliśmy badania i analizę stanu edukacji osób dorosłych w krajach realizujących projekt Learning Circles in Libraries (Finlandii, Niemczech, Polsce, Portugalii i Rumunii) ze szczególnym uwzględnieniem uczenia się online. Ich efektem jest Raport Real Opportunities for Adult Online Education. The White Paper (dostępny w języku angielskim). Myślą przewodnią „białej księgi” jest wsparcie bibliotekarzy i innych edukatorów pracujących z osobami dorosłymi w rozwijaniu wiedzy, doskonaleniu umiejętności oraz kszałtowaniu postaw pomocnych w realizacji ich zadań. Zamierzeniem autorów było także zainspirowanie władz różnych szczebli, autorów dokumentów rozwojowych czy lokalnych liderów poszukujących skutecznych i innowacyjnych sposobów prowadzenia działań edukacyjnych zgodnie z potrzebami osób dorosłych.

Część raportu została przetłumaczona na język polski i jest dostępna jako aneks pt. Edukacja online osób dorosłych – perspektywy rozwoju.  Publikacja zawiera przetłumaczone na język polski wnioski i rekomendacje partnerów projektu Learning Circles in Libraries (zawarte w raporcie Real Opportunities for Adult Online Education. The White Paper) oraz wnioski i rekomendacje „krajowe”, czyli uwzględniające perspektywę Polski.

MATERIAŁY EDUKACYJNE

W ramach projekty powstał podręcznik pt. Jak prowadzić klub wiedzy?, w którym przedstawiamy – krok po kroku – najważniejsze zagadnienia dotyczące organizowania i prowadzenia klubów wiedzy w bibliotece.
Podręcznik składa się z czterech części. Część pierwsza pt. Co trzeba wiedzieć o klubach wiedzy? przybliża koncepcję oraz metodologię Learning Circles (klubów wiedzy), autorstwa Peer 2 Peer University (P2PU) – organizacji non profit działającej w Stanach Zjednoczonych, popularyzującej kluby wiedzy na całym świecie. Część druga podręcznika jest poświęcona samokształceniu, część trzecia przybliża praktyczne i techniczne aspekty prowadzenia spotkań, część czwarta zaś zawiera wskazówki dotyczące tego, jak prowadzić kluby wiedzy w formie spotkań online.

Opracowaliśmy też „Niezbędnik” – publikację, w której zebraliśmy wybrane doświadczenia z krajów realizujących projekt. Możesz w nim przeczytać o działaniach instytucji i organizacji realizujacych projekt Learning Circles in Libraries oraz o przemyśleniach dotyczących roli biblioteki w propagowaniu koncepcji uczenia się przez całe życie.

WEBINARIA

W ramach projekty zrealizowaliśmy cykl webinariów poświęconych klubom  wiedzy. Omawiamy w nich ideę klubu wiedzy, a także inne przydatne zagadnienia, np. storytelling, który może pomoc bibliotekom bardziej efektywnie promować kluby wiedy i inne działania.

Kluby wiedzy w bibliotekach – webinarium z 12 lutego 2021 r.

Podczas webinarium przedstawialiśmy ideę „klubów wiedzy” oraz najważniejsze informacje na temat naboru do projektu „Kluby wiedzy w bibliotkach”. Zagadnienia omawiane na spotkaniu to między innymi:

• czym są kluby wiedzy,
• na czym polega metodologia „Learning Circles” opracowana przez Peer 2 Peer University w Stanach Zjednoczonych,
• jakie są zasady udziału w projekcie, co oferujemy i czego oczekujemy od bibliotek?
• jakie korzyści może odnieść biblioteka z udziału w projekcie?

O projekcie „Kluby wiedzy w bibliotekach” opowiadały Agnieszka Koszowska i Małgorzata Makowska. Webinarium prowadziła Katarzyna Morawska.

***

Storytelling w działaniach promocyjnych biblioteki – nagranie webinarium z 29 marca 2021 r.

Zagadnienia poruszane podczas webinarium to m.in.:

• jaką rolę w promocji i komunikacji odgrywają opowieści,
• jakie cechy mają angażujące historie, jak są zbudowane,
• jak przygotować historie promujące projekty lub działania bibliotek (na przykładzie Klubów wiedzy),
• z jakich narzędzi warto korzystać i jak je zastosować do tworzenia i rozpowszechniania opowieści,
• gdzie szukac inspiracji.

Osobą prezentującą była Agnieszka Koszowska – redaktorka i koordynatorka projektów w Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego, zaangażowana w projekty dotyczące propagowania w bibliotekach nauki i dziedzin STEM, kompetencji cyfrowych, twórczych przestrzeni, edukacji dorosłych, e-learningu oraz innych działań bibliotek. Webinarium prowadziła Joanna Szymańska – specjalistka ds. komunikacji w Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.

***

Kluby wiedzy w Twojej bibliotece – jak to zrobić i dlaczego warto? – webinarium z 18 czerwca 2021 r.

Podczas webinarium przedstawialiśmy kluby wiedzy oraz doświadczenia polskich bibliotek z ich prowadzenia w ramach projektu „Kluby wiedzy w bibliotekach”:

• opowiadaliśmy, czym są kluby wiedzy, co trzeba zrobić, by je prowadzić i dlaczego warto to zrobić,
• przedstawialiśmy doświadczenia trzech bibliotek prowadzących kluby wiedzy,
• prezentowaliśmy materiały powstałe w ramach projektu „Kluby wiedzy w bibliotekach”.

Swoimi doświadczeniami podzieliły się:

Aleksandra Kopczyńska z Miejskiej Biblioteki Publicznej w Hrubieszowie – absolwentka historii, bibliotekoznawstwa, pedagogiki i archiwistyki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, oraz studiów podyplomowych – Broker informacji na Uniwersytecie Jagiellońskim, Diagnoza i terapia pedagogiczna w Wyższej Szkole Nauk Społecznych w Lublinie. Trenerka i biblioterapeutka. Prowadząca kreatywne zajęcia dla dzieci, młodzieży, dorosłych i seniorów wykorzystując nowe technologie w służbie książki. Szkoląca bibliotekarzy i nauczycieli z zakresu nowych technologii, kreatywności, promocji czytelnictwa. Na co dzień wicedyrektor w Miejskiej Bibliotece Publicznej w Hrubieszowie, w której prowadzi trzy kluby wiedzy dla seniorów. Działająca na rzecz rozwoju społecznego. W wolnym czasie miłośniczka dobrych kryminałów i długich spacerów z psem.

Alina Werochowska – pracuje w Bibliotece Miejskiej w Bytowie, gdzie od 2019 r. zdobyła kilka grantów na ciekawe wydarzenia i warsztaty, prowadziła zajęcia z programowania. Jest też nauczycielką języków kaszubskiego oraz polskiego – uczy w szkole podstawowej oraz dorosłych emigrantów zarobkowych m.in. z Ukrainy, Białorusi. Poza pracą od kilkunastu lat udziela się społecznie w Zrzeszeniu Kaszubsko-Pomorskim, gdzie m.in. zajmuje się organizacją różnych wydarzeń (konkursów, koncertów, promocji książek, wycieczek, spektakli) oraz pisze projekty grantowe. Prywatnie od 25 lat razem z przyjaciółmi z całej Polski i Europy zajmuje się odtwarzaniem realiów życia sprzed tysiąca lat, czyli okresu wczesnego średniowiecza. Uwielbia też rękodzieło.

Justyna Nawrocka z Biblioteki Miejskiej im. Małgorzaty Musierowicz Centrum animacji Kultury w Puszczykowie – etnolożka, edukatorka, animatorka. Na co dzień aktywnie wypożycza książki i promuje czytelnictwo, prowadzi zajęcia czytelniczo – plastyczne, lekcje biblioteczne, organizuje spotkania o różnorodnej tematyce dla mieszkańców Puszczykowa.

O klubach wiedzy opowiedziały: Małgorzata Makowska i Agnieszka Koszowska z Fundacji Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego.

Obejrzyj nagranie (ok. 69 min.):

Projekt „Kluby wiedzy w bibliotekach”, finansowany w ramach programu Unii Europejskiej Erasmus+ Akcja 2: Partnerstwa strategiczne/Edukacja dorosłych, zwany dalej Projektem, realizowany jest w partnerstwie, które tworzą: Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Informacyjnego (lider), Peer 2 Peer University (Stany Zjednoczone), Stadt Kőln (Niemcy), Fundatia Progress (Rumunia), Biblioteca Lucio Craveiro da Silva (Portugalia) oraz Suomen eOppimiskeskus ry (Finlandia).